ĈU ESPERANTO DOMINUS SUPER ALIAJ LINGVOJ SE ĜI FARIĜUS OFICIALA?

Mi iom legis pri tokpisino. Sendube temas pri piĝina kiu transkreskis al kreola lingvo kiel bezono por interligi la diversajn grupojn tie. En la mondo daŭre okazas procezo de ekesto de novaj lingvoj kaj ankaŭ de formortado de malnovaj. En cirkonstancoj kiel Novgvineo kie ekzistas amaso da lingvetoj neniam normigitaj kaj en kiuj oni ne skribas, alveno de ekstera civilizacio nepre postulas pli da kontaktoj kaj tiuj multaj lingvoj sen lingvistoj kaj intelektuloj kiuj povus prinoti kaj normigi la lingvojn havas malmultan ŝancon. Travivos nur kelkaj pli grandaj. Sed tamen ne temas pri tragedio. La afero estas la sama kiel pri dialektoj ankaŭ en Eŭropo. Pli grandaj dialektoj en landoj riĉaj travivas, ĉar oni komencas noti tekstojn kaj uzi ilin en radio. Kelkaj eĉ transiras al norma lingvo (leceburga ekz.) sed granda plimulto rapidege ŝanĝigas kaj malaperas. Ekz. mi ekparolis en dialekto de miaj gepatroj, sed ili transloĝiĝis al grandurbo kaj post ilia morto mi ne povis paroli plu tiun dialekton kaj nun restis nur etaj restaĵoj de ĝi. La Zagreba dialekto ege ŝanĝiĝis en la lastaj jardekoj, tamen ĝi daŭre montras apartajn karakterizojn de aparta dialekto. Tiel estos ankaŭ en Novgvineo. Kelkaj malgrandaj triboj simple malaperos ĉar ĉiuj foriros al urboj. Kelkaj travivos sed daŭre ŝanĝiĝados, kelkaj fariĝos normaj lingvoj. Al tiu evoluo influas la tokpisino, sed ĝi ne kulpas mem. Travivos tiuj kiuj konscios pri tio ke ilia kulturo estas grava kaj ke tiun kulturon pluportos la lingvo. Esperanto laŭ tiu logiko devus esti endanĝerigita lingvo, ĉar ĝi estas eta, sen mono, sen ŝtato kiu ĝin protektus... Sed kontraŭe, ĝi tre bone vivas kaj evoluas. Kial? Ĉar la popolo estas edukita, ĉar la lingvo estas normigita kaj skribita kaj ĉar ekzistas forta konscio ke ĝi estas valora kaj ke necesas zorgi pri ĝi.
Aliflanke kiam ĝi foje estus en pozicio esti lingvo de ŝtato kaj ĝi estus fortega, tiam ĝi kondutus same kiel aliaj fortaj lingvoj. La intereso de ŝtato estas pagi monon nur por evoluigi unu lingvon kaj zorgi pri arkivoj, literaturo, impostoj, armeo ktp nur en unu lingvo. Tial ĝi eĉ senkonscie subtenados la ĉeflingvon, kiu ajn ĝi estus. Tamen la diferenco inter Novgvineo kaj EŬropo estas grandega. Tie la malgrandaj grupetoj kun nenormigitaj lingvoj tute ne konscias pri neceso konservi sian lingvon, dum en Eŭropo ĉiuj homoj konsciegas pri graveco de iliaj naciaj normigitaj kaj evoluigitaj lingvoj. Pro tio la naciaj lingvoj ne povos malaperi aŭ esti damaĝitaj de nova tutŝtata Esperanto, samkiel nun Esperanto ne estas endanĝerigita de la naciaj lingvoj.