Pri tiuj preskaŭ forgesitaj faktoj mi denove pensis, kiam mi legis kritikojn pri la kostoj de la elektronikaj libroj en Esperanto.
Aŭtorrajtoj
Pluraj opinias, ke e-libroj estu senpagaj, ke la eldonistoj de e-libroj „ja ne havas elspezojn”. Jen ekzemplo, kiu pruvas la malon:
Ĉar la jaro 2010 en Flandrio estas la jaro de Willem Elsschot (fama flandra verkisto, kiu mortis antaŭ 50 jaroj), kaj ĉar traduko al Esperanto de unu el liaj verkoj estas eldonpreta, mi enketis ne nur pri la aŭtorrajtoj okaze de eldono de presita verko, sed ankaŭ okaze de eldono de e-libro. Por eldoni elektronikajn versiojn de la verko aldoniĝus al la aŭtorrajtoj ĉirkaŭ 1000 eŭroj, pagendaj anticipe.
Nu, ni faru malgrandan matematikan ekzercon. Ni imagu, ke la eldono furorus en Esperantujo, kaj ke ni sukcesus vendi 100 e-librojn. Tiam do ĉiu e-libro devus kosti minimume 10 eŭrojn (1000 dividite per 100), nur por povi pagi la aŭtorrajtojn. Sed se ĝi ne havus mirindan sukceson – tradukoj kutime ja ne furoras en Esperantujo –, kaj se ni vendus nur 50 ekzemplerojn ... tiam ĉiu e-libro devus kosti minimume 20 eŭrojn. Nu, eĉ 50 ekzempleroj de e-libro ne estas realisma nun. Eble 25 povus esti reala, sed tio kondukus al kostoprezo de 40 eŭroj. Al tio aldoniĝu la lokaj impostoj de 21 %, ebla honorario por la tradukisto, por la ilustristo, kostoj de kompostado, varbado ktp, kaj oni rapide atingas 60, 70 eŭrojn aŭ pli ... FEL do decidis ne eldoni la koncernan verkon en elektronika formo.
La Esperanto-komunumo
Ĉu do la fino de la e-libro en Esperanto pro la altaj aŭtorrajtoj? Ne, feliĉe la Esperanto-aŭtoroj havas aliajn postulojn. La kutimo (almenaŭ ĉe FEL) estas, ke la aŭtoroj ricevas tantiemon, ekzemple 2 eŭrojn por ĉiu vendita ekzemplero. Se vendiĝas malmultaj, la aŭtoro ricevas malmulton; sed se vendiĝas ekzemple 1000 ekzempleroj, la aŭtoro enkasigas 2000 eŭrojn. Tio faciligas la buĝetadon, kaj eldonistoj de originalaj Esperanto-romanoj do riskas malpli ol tiuj de tradukaĵoj, kie ili devas anticipe pagi grandan sumon nur por la rajto eldoni.
Kiam FEL eldonis siajn unuajn e-librojn, ĝi jam havis sperton pri elektronika eldonado. Jam de jaroj aperadis la PDF-versio de la magazino MONATO. Ni konstatis, ke la kostoj de la PDF-eldono sumiĝas ĉirkaŭ 60 % de la papera eldono. Pro tio la unuaj e-libroj de FEL kostis ankaŭ 60 % de la bindita versio, la postaj eĉ malpli.
Ĉu tiu nombro de 60 % estas komparebla kun la prezoj ekster la Esperanto-komunumo? Ŝajne neniel. Estas landoj, kie e-libroj kostas multe malpli, ekzemple en Rusio. Sed kontraŭe ekzistas regionoj, kie e-libroj kostas multe pli. Ralf Müller de la germana eldonejo Droemer Knaur opinias, ke e-libro kostu 80 % de la papera versio. Lia kolego Olaf Ernst de la eldonejo Springer ne samopinias. Li diris en intervjuo, ke e-libroj devus kosti pli ol paperaj, ĉar „ili donas multe pli ol la pura materia valoro de la dosiero, kiel serĉfunkciojn aŭ la konstantan disponeblon en mia poŝo, kie ajn mi troviĝas.”
La merkato de e-libroj ankoraŭ estas juna, kaj certe la prezoj ankoraŭ ne baldaŭ stabiliĝos. Sed ke e-libroj estos senpagaj estas ne tre probabla. Ankaŭ aŭtoroj, tradukistoj, desegnistoj, eldonistoj – eĉ se esperantistoj – plene rajtas iom profiti el sia laboro.
Ĉiuj volas havi kiel eble plej alta salajro estas kion mi dum 34 jaroj kiel sindikatisto batalanto lernis, sed neniu permesas salajron al aliaj, ĉiuj devas esti senpage. Stranga mondo, mi ne komprenas.
Antoine Mechelynckhas replied to Jakvo
Nenio anstataŭas la plezuro foliumi libron en la tria dimensia vivo; la tuŝebleco, la agrabla papera odoro, ktp. Mi opinias ke ni esperantistoj devas valorigi la gravan alies laboron de entreprenoj kiuj ebligas alveni ĉe ni unu el la plej bonaj iloj por plifortikigi nian movadon: LA ESPERANTAJ LIBROJ! :-)
amike salutas Jakvo Schram
Prezidanto Plenum-Komtato de SAT
Mi ne supozis ke la vendokvantoj de esperantaj libroj estas tiel mizeraj. Mi ja suspektis ke ili ne estis gigantaj, sed tiom malgrandaj... ĉu vi ne troigas. Tamen, ni esperu ke post malmultaj jaroj, post la facileco por aĉeti elektronike, la vendoj grande obliĝos. Por tio, mi esperas ke la prezo ja malgrandiĝos, ne nur pro la kosto de la papero, sed pro tiu de la distribuado, kiu en Esperantujo facile aldonas eĉ duonon de la ceteraj kostoj.
Mi favoras ke la aŭtoroj ricevu monon. Estas strange ke tio, tiel normale en ĉiuj facetoj de la vivo, estas rigardata iom malkonfide ĉe ni. Se esperantistoj havu eĉ malgrandan esperon ke iam ili povos akiri monon pere de Esperanto, nia lingvo pli proksimiĝus al la normaleco. Estas bone ke vi faris la demandon tute malkaŝe.
Paŭlhas replied to Tonyo
Paŭlhas replied to guillem p.
Gajno povas zorgi ke oni (la eldonistoj) povas laborigi verkantojn kaj tradukantojn por ke nia Espo-biblioteko kreskas kaj pli valoras.
Mi neniam plendis pri la prezo de Espo-libro, eĉ ne kiam estis la luksa , kosta eldono kiel "Vivi sur barko" kiu meritas ĉiun eŭrocento kiun mi elspezis al ĝi.
Mi ofte havas senton ke esperantistoj sentas sin komforta en la angulo de amatoroj.
Prenu ekzemple la "Plena poemaro de Eŭgeno Miĥalski". Mi ne volas legi tion en la reto, mi devas teni ĝin en manoj kaj re kaj re gustumi la frazojn de tiu grandulo. La enkonduko de Chris Ungar jam valoras la prezon.
Ni evidente strebu al honesta prezo, kiu ebligas eldoni aliajn librojn plej valorajn.
Paul prelegos pri libroj en la reto en la Antverpena La Verda Stelo. Mi iros, ne nur por enkonduki lin, sed por aŭskulti al kion li diros.
Ĉiuj volas havi altan salajron, sed volas ke aliaj laboras senpage. Ni hontu pri tio.
Paŭlhas replied to Jakvo
Indus organizi grandan cerboŝtormon pri tiu temo.
Ekzemple kiel malaltigi la prezon de la elektronikaj libroj sen ke tio tro malutilu al la aŭtoro/eldonisto?
Kelkaj ideoj:
-Enmeti reklamojn en la e-libro
-la e-libro estas ege malmultekosta nur por abonantoj de Monato (por la aliaj ĝi ne estas multe malpli kosta ol la papera versio)
-...
kiel ajn, por mi la ĉefa demando ne estas la prezo sed la disponebla katalogo: legilon mi ne havas kaj ne aĉetos por nacilingvaj libroj, kiuj estas facile haveblaj en papera formo. sed por malfacile troveblaj esperantaj libroj, mi aĉetos legilon, se la disponeblaj titoloj iom multas. des pli volonte mi aĉetos, se la titoloj estas aliaj ol tiuj de paperaj libroj.
tiurilate mi opinias, ke eldonistoj devus rezoni kiel rezonis franko luin por eldonejo "inko": multaj titoloj estas delonge elĉerpitaj, ne plu havas aŭtorrajton, estas tro specialaj verkoj kiuj ne logos centojn da legantoj, do tiuj verkoj ne taŭgas por papera eldono, sed ja por elektronika eldono.
poste ne ŝokos min, se la prezoj tre diversos: ekzemple tre malaltos por senaŭtorrajtaj tekstoj, kiuj jam pretas en "projekto gutenberg" kaj ne postulas grandan editoran laboron; malaltos por nefuroraĵoj kiujn la aŭtoro tamen volas publikigi; altos por fakaj verkoj, kiuj postulas pli da preparlaboro; same altos kiel papera eldono por verkoj paralele eldonataj en ambaŭ formoj...
Sign-in to write a comment.