Kiel oni povas skribi ankoraŭ ion novan kaj nepre legindan pri Zamenhof post la biografioj de Privat, Drezen, Boulton, Ziólkowska, Itô Kanzi, Krasko, Wisniewski, Centassi kaj Masson, post la esploroj de Holzhaus, Maimon, Waringhien, post la Plena Verkaro de Zamenhof (PVZ) kaj la klasika Originala Verkaro (OV) de Dietterle, post multegaj enciklopediaj artikoloj kaj studoj pri unuopaj aspektoj en periodaĵoj kaj festlibroj (EBEA sole listigas pli ol 300)? Korĵenkov scias.
Unue, lia "Homarano" estas facile legebla kaj stile eleganta. Ĝi bone tenas la balancon inter faka ĝusteco kaj popular-scienca kompreneblo. Ĝi estas atento-kapta kaj -tena kiel romano kaj ne fortimigas per (ŝajn-) scienca lingvaĵo volapukeca. Aliflanke ĝi ne dronas en obskura fabel-flako hageografia kiel Boulton, Banet-Fornalowa aŭ Centassi/Masson. Korĵenkov scias skribi.
Due, ĝi estas tre lerte strukturita kaj interplektita, baze kronologie laŭ la vivo de Zamenhof, parte laŭ temoj (jen profesia kaj familia vivo dum iuj jaroj, jen esperanta agado dum la sama periodo). Per tiu apudmeto ekestas nova fona kaj pli profunda kompreno de faktoj jam longe kaj bone konataj, tiel ke ili aperas en nova perspektivo - ne malgranda atingo, se oni konsideras la amasegon da ekzistanta materialo. Korĵenkov scias strukturi.
Trie ĝi abunde citas el leteroj de Zamenhof mem kaj el fontoj de samtempuloj. Li lasas paroli la "Majstron" mem. Tiel ekestas tre intima, rekta, senpera, viva rigardo al la protagonisto. Korĵenkov traktas sian heroon kun simpatio, tamen kun la necesa sobra distanco. Liaj klarigoj komprenigas la cirkonstancojn de historiaj eldiraĵoj kaj bone gvidas la leganton. Korĵenkov scias konvinki.
Kvare la biografio estas konciza, preskaŭ lakona malgraŭ sia ĉ. 320 paĝoj en formato A5. Ni ne tediĝas pro regurdado de aferoj jam x-foje legitaj. Korĵenkov scias "trafi la punkton".
Kvine la libro prezentas ne jam konatajn faktojn kaj detalojn surbaze de propraj esploroj en arkivoj, ekzemple pri la jaroj en Grodno. Korĵenkov scias science labori.
Sese la juĝoj pri disputataj punktoj preskaŭ senescepte estas kleraj, saĝaj kaj ĝustaj, almenaŭ bone bazitaj kaj akcepteblaj aŭ defendeblaj. Korĵenkov scias juĝi.
Sepe, centre - kaj provizore laste -"Homarano" ŝanĝas nian "klasikan" bildon pri Zamenhof surbaze de la "letero al Borovko", al la pli realisma, pli persona kaj pli "vera" bildo surbaze de la "letero al Michaŭx". Estas pro tio, ke mi aŭdacas la prognozon, ke ni ĝuste ĉeestas la naskon de nova "klasika" verko, simile destinita al larĝa publiko kiel la klasika biografio de Privat. Korĵenkov disigos zamenhofologion en "antaŭ-Homarana", "Privat-a" aŭ "romantika" kaj "post-Homarana" epoko. Sendube la verko estos kritikata, kompletigata, eble reviziata pri detaloj (ekzemple pri la "doktoreco" de Zamenhof). La kerna mesaĝo "de Borovko al Michaŭx" - plurloke preparita inter fakuloj, sed neniam tiel klare prezentita al "simplaj" interesatoj - tamen restos la bazo de ĉiuj estontaj diskutoj dum longa tempo.
Se vi ne volas aŭ povas legi dekduon da Zamenhof-biografioj, legu tiun ĉi. Korĵenkov scias.
Korženkov, Aleksandr V. Homarano - la vivo, verkoj kaj ideoj de d-ro L.L. Zamenhof / Aleksander Korĵenkov. Kaliningrado: Sezonoj 2009, 319 p. (Serio scio 8). 27 eurojn ĉe UEA.
Unue dankon, kara [N.N.], pro via atentigo pri miaj evidentaj lingvaj eraroj. Kompreneble vi tute pravas kaj mi ŝanĝis laŭe (estis ankoraŭ kelkaj pliaj, ehem, hont'). Mi iom haste devis foriri hieraŭ kaj ne plu trankvile kontrol-legis la teksteton. Interesa pri "ĵus" estas, ke kaŭzo de la malĝusta uzo certe estas la angla "just". Eĉ en la Granda Vortaro Esperanto-Germana de Krause 1999 la afero ne estas klare prezentita: "ĵus Adv. soeben, gerade [jetzt]". Aludo pri la PIV-a uzo nur en "ĵusa Adj. soeben erfolgt (od. gehört bzw. erfahren u.a.)".
La recenzon de Francisko Degoul [en Literatura Foiro feb. 2010, p. 5-10] mi ne jam legis. Interese, ke laŭ li estus tro multaj referencoj. Laŭ mi - kontraŭe - povus esti pli multaj kaj nur kun ioma bedaŭro mi akceptis tion kiel kompromiso de Korĵenkov por ke la teksto restu facile legebla kaj atingu laŭeble multajn homojn. Ĉu tro aŭ maltro, ĉiukaze miaopinie Korĵenkov ja ĝenerale prezentas la "ĝustajn" referencojn ĉe la "ĝustaj" demandoj (ekzemple ĉe nedisputitaj, ĝenerale akceptitaj punktoj ne, ĉe "novaj" kaj debatitaj punktoj jes).
Ju pli oni estonte okupiĝos pri la libro, des pli oni kritikos detalojn tiurilate. Ekzemple mankas en la "Esenca bibliografio" (kiu nur citas la plej gravajn konsultitajn verkojn, precipe libroformajn, sed apenaŭ artikolojn) la - miaopinie sufiĉe baza - kontribuo de Gabriel María Verd-Conradi "La nacionalidad y las lenguas de L.L. Zamenhof" (La nacieco kaj lingvoj de LLZ) en la festlibro por De Diego (2003, p. 273 ss).
Pri la universitat-fina ekzameno esence nur troviĝas la frazo "Fine de 1884 Zamenhof doktoriĝis" (p. 51), pri la monatoj en Vieno la sola frazo: "... en majo 1886 li veturis al Vieno. Tie li loĝis en la hotelo Hammerand (Floriansgasse, N-ro 8) kaj studis en speciala kurso por okulistoj ĉe la okulkliniko de la Ĝenerala Hospitalo de Vieno, probable ankaŭ en la Viena Universitato" (p. 53). Reinhard Haupenthal nur poste publikigis: Die Wien-Aufenthalte von Lazaro Markovic Zamenhof und seine ophthalmologischen Studien bei Ernst Fuchs (1851-1930) [La Vienaj restadoj de Z kaj liaj oftalmologiaj studoj ĉe Ernst Fuchs (1851-1930)]. Ein Beitrag zum 150. Geburtstag Zamenhofs. (Bad Bellingen): Edition Itis 2009, 48 p. - Schriften zur Esperantologie und Interlinguistik. 15. ISBN 978-3-932807-79-4).
Mi tamen dubas, ke tiaj detal-kritikoj, suplementoj, profundigoj kapablos ŝanceli la bazan, kernan kaj ĉefan linion de "Homarano" dum la venontaj jaroj. Kaj restos grandega merito de Korĵenko, ke li kundensigis la milojn da paĝoj jam skribitaj pri Z dum jardekoj al io plaĉe legebla kaj enhave vojon montra.
La "vivfina marĝenigo de Esperanto" [aspekto menciita de Degoul] estas bone konata. Z. en 1915 i.a. petis Marie Hankel helpi al li disvastigi homaranismon (ŝi ŝokite rifuzis). Ŝian respondon oni trovas en la festlibro por Adolf Burkhardt 2004, p. 194-197.
Pardonu, ke mi respondis iom longe [kaj domaĝe, ke vi forigis vian interesan komenton].
Sign-in to write a comment.