Kolego mia ĵus legis la libron "Ne pensu pri la Elefanto" de la lingvisto kaj scia sciencisto George P. Lakoff (ĝorĝ lej-kof). De tiu libro li faris resumon al mi, kiu pli-malpli tekstas jene:

La homoj kiuj ŝatas labori por la plibonigo de la socio bazis tradicie siajn strategiojn en aksiomo: la homoj estas esence raciaj, kaj por liberigi ilin, kion oni devas fari estas havigi al ili ĉiun informon kiel eble plej klare, por ke estinte ĝi komprenita kaj racie analizita la homoj mem ĉerpu la plej logikan konkludon kaj konsekvence agu por protekti ilian propran intereson.

Nenio pli evidenta kaj komun-saĝa. Tamen, ĉi tiu aserto estas tiel falsa kiel la tero estas ebena. Ĝi estas ekpenso kiu devenas de la tempoj de la Klerismo, sed jam de antaŭ jardekoj la moderna psikologio kaj la neŭrobiologio pruvis ke tio ne funkcias tiele.

Fakte la homoj estas esence emociaj. Nia maniero kompreni la mondon kaj agi, okazas ĉiam surbaze de la nomitaj konceptualaj skemoj aŭ kadroj. Ĉi tiuj kadroj estas strukturoj kiujn ni havas fizike gravuritajn en niaj cerbaj cirkvitoj, kaj ili kreiĝas aŭ ili modifiĝas per tre malrapida proceso, kiun oni jam sufiĉe bone konas, kaj en kiu, kurioze, la racio estas nur iu plia komponanto, kaj ne la plej grava. Kaj krome, la plej granda parto de tiu proceso okazas subkonscie.

Nu: kiam la cerbo alfrontas al informaĵo kiu alĝustiĝas bone en kadro, la cerbo tendencas akcepti ĝin preskaŭ senhezite. Kontraŭe, la datumoj kiuj kontraŭdiras la kadrojn, eĉ la palpeblaj kaj nekontesteblaj evidentecoj, simple repuŝiĝis. La cerbo ilin neas, aŭ se ĝi ne povas, ĝi aŭtomate alrigardas aliflanken. Tio ne signifas ke ni estas stultaj. Simple niaj cerboj evoluis tiel.

Ie mi legis ke la amerikaj loĝantoj de la 15a jarcento tute ne povis vidi la alproksimiĝon de la kolumbaj karaveloj kaj laŭ la teorio de George Lakoff tio ne signifas ke la amerikaj indiĝenoj estis stultaj sed ke tiu informaĵo ne alĝustiĝis al iliaj mensaj kadroj kaj simple repuŝiĝis. Ilia cerbo neis la evidentecon kaŭ ĝi aŭtomate alrigardis aliflanken.

Oni bezonas multan koncentriĝon kaj volon por asimili datumon kiu kontraŭdiras la proprajn kadrojn, kaj tre malmultaj homoj pretas kaj kapablas fari tion. Tial la komunikado kiu baziĝas pri la argumentado nur taŭgas por konvinki tiujn, kiuj jam estas konvinkitaj aŭ emas konvinkiĝi, sed estas praktike netaŭga por ŝanĝi ies opinion. Tamen ekzistas aliaj manieroj, tre efikaj, influi aliajn personojn dank' al fakto alĝustigi la mesaĝon en la skemojn de la aliaj personoj, aŭ eĉ ŝanĝi rekte iliajn referenckadrojn. Tiel oni eĉ povas atingi ke iu ajn agus rekte kontraŭ siajn proprajn interesojn, kondiĉe ke la "ordonoj" venu envolvitaj en taŭga kadro. Nur rimarku tiujn malfeliĉajn "dekstrulajn laboristojn" kiu voĉdonas ĝoje favore al la malkresko de socialaj servoj kaj la kresko de necerteco kaj krome ili pensas ke ilia vivo pliboniĝos. Dum la maldekstrularo ankoraŭ ne sciiĝis pri tio, la dekstrularo ĝin perfekte konas de la epoko de Goebbels. Kaj ja, ĝi uzis de la unua momento ĉi tiun konon por indukti en la homojn submetiĝajn kaj soporajn sintenojn, kio ja plaĉas al ili. Ili unue kreis la politikan propagandon, kaj poste, kiam la "afero" elmigris en Usonon, ili elpensis la modernan merkatikon.

Sed Lakoff diras ke ĉi tiujn samajn strategiojn oni povas uzi por komuniki efike liberigajn mesaĝojn. Simple temas pri tio ke anstataŭ celi la manipuladon de aliulo, la intenco celas sincere komuniki ion, sed tiel ke ĝin oni vere asimilas. La uzo de metaforoj estas baza tiucele.

Eble tio rilatas al tiu konata diraĵo: "la signifon de nia mesaĝo oni mezuras laŭ la ricevita respondo de la ricevinto. Se la ricevita respondo ne estas tiu kiun oni deziris, oni provu ŝanĝi la mesaĝon. Se oni ne ŝanĝas la mesaĝon oni ne esperu malsaman respondon."

Lakoff dum prelego proponis al la aŭskultantaro ne pensi pri la elefanto, sed neniu povas elteni la provon.